Trang chủ > Góc bếp của mạ > Gia dụng mâm bát

"Mâm cơm thời bao cấp giản dị với vài chiếc bát sứt, đôi đũa cũ và cái mâm nhôm trầy xước. Dù thiếu thốn, mỗi bữa ăn vẫn đầy ắp tiếng cười, bởi mâm bát không chỉ gói ghém bữa cơm mà còn giữ trọn tình thân trong những ngày tháng gian khó"

Bát đĩa gốm sứ

Trong thời kỳ bao cấp, bát đĩa được phân phối theo tem mua hàng gia đình. Bát đĩa sang trọng thì là bát đĩa Hải Dương. Bát đĩa bình dân hơn là Bát đĩa Bát Tràng và Quảng Ninh. Không có sự khác biệt lắm giữa bát đĩa bình dân và sang trọng. Dưới đáy bát sẽ không có đường ve lòng. Họa tiết trang trí là các miếng đề can giống nhau. Bát đĩa được nung đốt bằng công nghệ lạc hậu nên bát đĩa không được chất lượng.

Bát đĩa thời bao cấp có nhiều mẫu mã và kích thước khác nhau. Chúng xuất hiện ở khắp nơi trên đất nước Việt Nam, từ những gia đình đến bàn ăn của bà bán bún ốc, bún riêu ngoài chợ.

Ở Hà Nội, thời bao cấp người ta sẽ sử dụng những chiếc đĩa sứ sang trọng để dùng. Mỗi mâm bát sẽ được tính toán chính xác để sử dụng phù hợp món ăn.

Ở nông thôn, bát đĩa thời bao cấp nhỏ hơn thành phố. Đơn giản vì cỗ bàn nông thôn được làm đơn giản vì túi tiền không dư giả.

Những năm bao cấp, sản xuất bị đình đốn. Bát đĩa thiếu nghiêm trọng, người ta biếu bát đĩa thôi đã là cực kỳ sang trọng.

Được sản xuất chủ yếu trong những năm 1970–1980, bát đĩa Hải Dương mang một nét đặc trưng riêng biệt với men sứ trắng ngà nhẹ nhàng. Những họa tiết vẽ tay màu xanh coban, từ hoa cúc, hoa dây đến hình ảnh chim chóc, cây cối, tất cả đều mang đậm phong cách truyền thống. Mỗi chiếc bát, đĩa đều có cảm giác mảnh mai, tinh tế, nhẹ tay hơn so với gốm Bát Tràng, nhưng lại đầy chất riêng với vẻ đẹp giản dị, thanh thoát. Dù vậy, vì sản xuất trong thời kỳ bao cấp, không ít sản phẩm có chút "gồ ghề" do kỹ thuật chưa phát triển mạnh mẽ. Những chiếc bát vẽ hoa cúc dây xanh trắng, đĩa tròn vẽ hoa xanh đơn giản hay bát ăn cơm nhỏ, thành mỏng với đáy in chữ "Hải Dương" vẫn lưu giữ trong lòng người một ký ức khó quên về một thời gian khó nhưng đậm đà tình cảm.

Bát đĩa Hải Dương

Bát đĩa Bát Tràng

Bát đĩa Bát Tràng, với lịch sử lâu dài, đã trở thành biểu tượng của nghề gốm Việt Nam từ rất lâu trước thời kỳ bao cấp. Những món đồ gốm này nổi bật với men rạn đặc trưng hoặc men trắng đục, thỉnh thoảng là men xanh nhạt dịu dàng, mang lại cảm giác cứng cáp và bền bỉ. Họa tiết vẽ tay trên bát đĩa Bát Tràng thường là những hình ảnh tinh tế như cây trúc, hoa sen, rồng phượng, đôi khi đơn giản chỉ là một nền men tinh khiết không vẽ hoa văn. Những món đồ này có cảm giác nặng tay, dày dặn, tạo nên sự chắc chắn và bền lâu, nổi bật trong các bộ bát men rạn, bát sứ men kem hay ấm trà vẽ chuồn chuồn. Các sản phẩm này không chỉ đẹp về hình thức mà còn chứa đựng sự tỉ mỉ, kiên trì của người thợ gốm qua từng nét vẽ. Bộ bát đĩa men rạn vẽ lam, bát cơm vẽ trúc lam hay đĩa tròn, ấm trà Bát Tràng vẽ tay chính là những minh chứng sống động cho sự tinh hoa của gốm Bát Tràng thời bao cấp.

Đũa tre cũng tự tay người lớn trong nhà vót lấy. Cây tre sau nhà được chặt về, gọt vỏ, phơi khô, rồi tỉ mẩn vót từng đôi đũa nhỏ. Dùng lâu ngày, đũa cong queo, đầu tưa thành sợi xơ, nhưng chẳng ai nỡ vứt đi, cứ thế dùng mãi. Đôi đũa mộc mạc ấy không chỉ gắp cơm mà còn gắp cả những ký ức ngọt ngào của một thời khó nhọc mà chân thành.

Đũa tre

Muỗng nhôm hay muỗng sắt là món đồ xa xỉ, không phải nhà nào cũng có. Những dịp giỗ chạp, cưới hỏi đông người, nhà tôi mới lôi ra mấy chiếc muỗng cũ, cái thì gỉ sét, cái thì móp méo, thế mà ai cũng nâng niu, chuyền tay nhau như báu vật.

Thìa nhôm

Nồi nhôm, nồi gang

Đun nước thì phải nhờ tới ấm nhôm hay ấm gang. Ấm nhôm nhẹ, sôi nước nhanh nhưng dễ bị móp méo; còn ấm gang thì nặng nề nhưng bền bỉ. Đun một ấm nước sôi để pha trà, uống vội giữa những buổi trưa hè oi ả hay những buổi sáng đông se lạnh, là một phần rất đỗi quen thuộc trong nhịp sống bao cấp.

Mâm nhôm

Mỗi dịp lễ Tết hay có khách đến chơi, cả nhà lại mang ra mâm nhôm to sáng loáng, bày biện nào bánh chưng, nào thịt kho, dưa hành. Mâm tròn, bóng loáng, mỗi lần bê đi, ánh nắng chiếu vào lấp lánh như khoảnh khắc sum vầy đang lan tỏa trong căn nhà nhỏ.

Page updated

Google Sites

Report abuse